WIBOR vs. inne stawki międzybankowe: LIBOR, EURIBOR i inne

Wskaźniki typu IBOR były stosowane przez wiele lat na rynkach finansowych, ponieważ obniżały koszty transakcji i ułatwiały zarządzanie ryzykiem przez różnego rodzaju instytucje finansowe.

W związku z tym, że na rynku finansowym zaszły duże zmiany, a finansowanie banków nie odbywa się już w tak dużym stopniu na rynku międzybankowym, to dalsze stosowanie wskaźników z rodziny IBOR nie ma już uzasadnienia.

Międzynarodowe grupy, które zajmują się stabilnością i bezpieczeństwem rynków finansowych, takie jak Międzynarodowa Organizacja Komisji Papierów Wartościowych i Rada Stabilności Finansowej opracowały zestaw zasad, które stanowią podstawę wyznaczania alternatywnych stóp procentowych. Zmiany na światowych rynkach finansowych zapoczątkowały reformę wskaźników referencyjnych, która rozpoczęła się także w Polsce.

Sprawdźmy, czym jest WIBOR, LIBOR i EURIBOR, czym się charakteryzują oraz jakie są (lub były) metody ich wyznaczania.

Charakterystyka WIBOR

WIBOR to pojęcie szeroko znane, które budzi dużo emocji wśród uczestników rynku finansowego. Jest to wskaźnik, od którego zależy m.in. wysokość oprocentowania kredytów o zmiennym oprocentowaniu. Przypomnijmy, że na oprocentowanie kredytu składa się wtedy marża banku i WIBOR, który może ulegać zmianom.

Stawka WIBOR ma jednak znaczenie dla całego rynku finansowego, ponieważ mówi nam o tym jaka jest cena pieniądza. Jeśli planujesz wziąć kredyt, to z pewnością wskaźnik WIBOR i jego prognozy pomogą Ci podjąć decyzję czy postawić na oprocentowanie zmienne, czy zdecydować się na kredyt z oprocentowaniem stałym.

Stawkę WIBOR spotkamy jednak nie tylko w umowie kredytowej. Dotyczy również wybranych produktów oszczędnościowych i inwestycyjnych (np. lokat bankowych i obligacji). Ma też wpływ na wycenę instrumentów pochodnych i leasing.

Czym jest WIBOR?

WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) to kluczowy wskaźnik referencyjny stosowany na polskim rynku finansowym. Jest to stopa oprocentowania, po jakiej banki udzielają pożyczek innym bankom na rynku międzybankowym w Polsce. Wysokość stawki WIBOR jest obliczana na podstawie danych przekazywanych przez główne banki komercyjne działające w Polsce i jest publikowany codziennie przez administratora wskaźnika, którym jest GPW Benchmark S.A.

Warto dodać, że stopa WIBOR zależy od wysokości stóp procentowych NBP i decyzji podejmowanych przez Radę Polityki Pieniężnej. Jeżeli stopy procentowe zostaną obniżone, to również stawka WIBOR będzie spadać, a wraz z nim raty kredytów. Wzrost stóp procentowych oznacza z kolei wyższy WIBOR.

Jak jest ustalany WIBOR?

Stawka WIBOR dla większości terminów wyznaczana jest w trakcie fixingu, który odbywa się w każdy dzień roboczy o godzinie 11.00.  Wyjątkiem są stawki dla terminów WIBOR ON overnight (O/N), WIBOR TN toworrow/next (T/N), dla których obowiązuje godzina 17.00. W wyznaczonej porze zgłaszane są stopy procentowe dla pożyczek między bankami. Średnia z tych kwotowań stanowi bazę do wyznaczenia WIBOR-u.

Zgodnie z unijnym Rozporządzeniem BMR w pierwszej kolejności administrator sprawdza, czy doszło do transakcji udzielenia pożyczek między uczestnikami fixingu. Jeżeli nie ma takich transakcji, to wtedy bierze się pod uwagę transakcje z dużymi podmiotami finansowymi. Może się okazać, że takich transakcji też nie będzie. Wtedy sprawdza się kwotowania wiążące banków-panelistów, które uczestniczącą w fixingu.

Każdy panelista zobowiązany jest w każdym dniu fixingu dostarczyć kwotowania modelowe, czyli takie, które są zgodne z zasadami wyznaczonymi przez GPW Benchmark oraz kwotowania wiążące. Jeżeli brakuje kwotowań modelowych, to wtedy do wyznaczenia WIBOR wykorzystuje się kwotowania wiążące. Kwotowania wiążące to wartości oprocentowania, po jakich każdy bank gotowy jest zawrzeć transakcję na każdy z terminów fixingowych. W ciągu 15 minut po fixingu jego uczestnicy są zobowiązani do zawarcia transakcji po cenach wskazanych w kwotowaniu wiążącym. Odmowa zawarcia transakcji podlega natychmiastowemu raportowaniu do administratora.

Cała procedura wyliczania stawki WIBOR jest opisana w regulaminie fixingu stawek referencyjnych. Za rozpowszechnienie i przetwarzanie informacji o WIBOR odpowiedzialny jest GPW Benchmark S.A.

Charakterystyka LIBOR

Stopa LIBOR służyła przez wiele lat jako globalny wskaźnik referencyjny, wykorzystywany w szerokim zakresie instrumentów finansowych, w tym kredytów, obligacji zmiennoprocentowych oraz instrumentów pochodnych na rynkach międzynarodowych. Była istotnym elementem funkcjonowania rynków finansowych aż do końca 2021 roku.

Dodatkowa informacja:

LIBOR został zastąpiony przez:

• Wskaźnik SARON ( Swiss Average Rate Overnight) dla franka szwajcarskiego,
• €STR (Euro Short Term Rate) dla strefy euro,
• SONIA (Sterling Overnight Index Average) dla funta brytyjskiego,
• SOFR (Secured Overnight Financing Rate dla waluty USD,
• TONA lub TONAR (Tokyo Overnight Average Rate) dla waluty JPY.

Czym jest LIBOR?

LIBOR (czyli London Interbank Offered Rate) to międzynarodowy wskaźnik referencyjny, który funkcjonował do końca 2021 r. Określał średnią stopę procentową, po jakim banki działające na rynku londyńskim, były gotowe pożyczać sobie nawzajem środki. LIBOR obejmował pięć głównych walut (USD, EUR, GBP, JPY, CHF) i siedem okresów zapadalności.

LIBOR pozostawał przed długi czas w centrum zainteresowania osób, które zdecydowały się na kredyt hipoteczny we frankach szwajcarskich. Dotyczył też innych kredytów walutowych, np. w euro.

Jak jest ustalany LIBOR?

LIBOR to wskaźnik opracowywany przez brytyjskiego administratora wskaźników referencyjnych ICE Benchmark Administration. Jego wartość była ustalana na podstawie kwotowań podanych przez banki uczestniczące w panelu. Kwotowanie to jest stawką procentową, po jakiej bank jest gotów pożyczyć środki od innych banków na określony okres.

Z kwotowań usuwano 25% najwyższych i 25% najniższych ofert, a z pozostałych propozycji wyliczano średnią arytmetyczną oprocentowania deklarowanego przez banki.

Panel odbywał się każdego dnia o godzinie 11:00 GMT, czyli o godzinie 10.00 czasu środkowoeuropejskiego. Dziennie publikowano 35 stawek LIBOR dla pięciu walut i siedmiu tenorów czasowych – od jednego dnia do jednego roku.

Charakterystyka EURIBOR

EURIBOR ma takie samo znaczenie dla rynku europejskiego, jak WIBOR dla rynku polskiego. Ten wskaźnik obowiązujący w strefie euro, wpływa na wysokość oprocentowania kredytów hipotecznych, kredytów konsumenckich, lokat i innych instrumentów finansowych.

Czym jest EURIBOR?

EURIBOR (Euro Interbank Offered Rate) to wskaźnik, który oznacza referencyjne oprocentowanie kredytów międzybankowych, obowiązujący w strefie euro. Oznacza stawkę procentową, po jakiej banki pożyczają sobie nawzajem pieniądze w strefie euro oraz na Islandii, w Norwegii i Szwajcarii.

Jak jest ustalany EURIBOR?

Proces ustalania EURIBOR składa się z trzech poziomów:

1. Poziom 1 obejmuje kwotowania oparte wyłącznie na transakcjach na niezabezpieczonym rynku pieniężnym euro o minimalnej wartości nominalnej 10 mln euro. Stopa składki każdego uczestnika banku jest obliczana na podstawie średniej ważonej wolumenem kwalifikujących się transakcji na danym tenorze.
2. Poziom 2 składa się z danych opartych na transakcjach w szerszym spektrum zapadalności rynku pieniężnego. Gdy bank panelowy nie ma wystarczającej liczby kwalifikujących się transakcji do obliczenia wkładu na poziomie 1 dla danego terminu zapadalności, ale miał transakcje w podobnych terminach zapadalności lub całkiem niedawno, wkład można obliczyć przy użyciu szeregu technik obliczeniowych, wykorzystując historyczne składki na poziomie 1.
3. Poziom 3 składa się z wkładów opartych na transakcjach z szeregu rynków ściśle powiązanych z niezabezpieczonym rynkiem pieniężnym euro. Każdy bank panelowy wykorzystuje określone dane wejściowe i dostosowane techniki modelowania w zależności od własnych modeli finansowania. Wszystkie wkłady poziomu 3 dokonane przez bank panelowy muszą być należycie udokumentowane, zatwierdzone i zawsze stosowane w spójny sposób, zgodnie z wytycznymi Europejskiego Instytutu Rynków Pieniężnych.

Porównanie WIBOR z LIBOR i EURIBOR

Wskaźnik LIBOR, tak jak zostało wyżej napisane, wyznacza oprocentowanie kredytów oferowanych na globalnym rynku międzybankowym. Dotyczył kilku walut.

EURIBOR dotyczy transakcji w strefie euro, w Norwegii, Islandii i Szwajcarii.

Z kolei WIBOR(R), czyli Warsaw Interbank Offered Rate, określa wysokość oprocentowania pożyczek na polskim rynku międzybankowym. Jest więc stawką bazową w przypadku kredytów udzielanych w złotych.

Różnice w metodologii ustalania stawek

Główna różnica w między ustalaniem stawek WIBOR i EURIBOR polega na tym, że stawka WIBOR jest obliczana jako średnia arytmetyczna wszystkich zgłoszonych kwotowań, a EURIBOR jest obliczany jako średnia ważona zgłoszonych kwotowań, z uwzględnieniem wielkości transakcji.

Obecnie metodologia ustalania wskaźników referencyjnych WIBOR i EURIBOR została dostosowana do postanowień BMR. Oznacza to, że te dwie stawki referencyjne muszą spełniać wymogi, które zapewnią im transparentność i wiarygodność. Są to:

• odzwierciedlanie rynku bazowy, którego pomiar jest celem wskaźnika,
• odporność na manipulacje,
• możliwość weryfikacji przez administratora,
• przejrzystość dla uczestników rynku finansowego.

A jak różni się metodologia ustalania WIBOR i LIBOR?

WIBOR jest obliczany na podstawie ofert składanych przez wybrane banki działające w Polsce. Proces ten nadzorowany jest przez GPW Benchmark, spółkę zależną Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Stopa LIBOR jest ustalana na podstawie zgłoszeń składanych przez panel największych banków działających na rynku londyńskim. Proces obliczania nadzoruje ICE Benchmark Administration.

Zastosowanie WIBOR, LIBOR i EURIBOR w praktyce

WIBOR to kluczowy wskaźniki referencyjny w Polsce, wykorzystywany jako podstawa do ustalania oprocentowania kredytów hipotecznych, konsumenckich oraz przedsiębiorstw. Ma także znaczenie w wycenie instrumentów finansowych na polskim rynku.

EURIBOR ma podobne zastosowanie jak WIBOR, ale dotyczy wszystkich krajów, które przyjęły euro oraz trzech www. państw.

Stawka LIBOR służyła jako globalny wskaźnik referencyjny, wykorzystywany w szerokim zakresie instrumentów finansowych, w tym kredytów ( np. kredyty hipoteczne), obligacji zmiennoprocentowych oraz instrumentów pochodnych na rynkach międzynarodowych. Łączna wartość transakcji na światowych rynkach rozliczanych z udziałem LIBOR-u w połowie 2018 r. sięgała 400 bln dol., czyli ponad czterokrotność światowego PKB.

Wnioski i podsumowanie

Wskaźniki referencyjne są ważne dla funkcjonowania krajowego, regionalnego i światowego systemu finansowego. Stanowią punkt odniesienie dla wielu transakcji i zwieranych umów. Mówią nam o tym, jaka jest cena pieniądza oraz jaka jest kondycja gospodarki i kluczowych instytucji finansowych.

Kluczowe różnice między WIBOR, LIBOR i EURIBOR

WIBOR vs LIBOR – WIBOR jest specyficzny dla polskiego rynku finansowego i jest obliczany w złotych polskich (PLN). Z kolei LIBOR ma charakter międzynarodowy i obejmuje pięć głównych walut, co czyni go wskaźnikiem o globalnym zasięgu.

WIBOR i LIBOR pełnią podobne funkcje jako wskaźniki referencyjne na rynkach finansowych, ale różnią się zakresem geograficznym, walutami, procesem obliczania oraz regulacjami. WIBOR jest specyficzny dla Polski i polskiego złotego, podczas gdy LIBOR ma charakter międzynarodowy i obejmuje wiele walut. To właśnie zakres i międzynarodowy LIBOR, przyczyniły się do jego wycofania i zastąpienia alternatywnymi wskaźnikami. Stał się on bowiem podatny na manipulacje.

WIBOR natomiast pozostaje kluczowym wskaźnikiem w Polsce, dotyczy transakcji na polskim rynku finansowym i w polskich złotych. Jest wskaźnikiem transparentnym i ściśle nadzorowanym przez organy nadzoru. Proces jego ustalania jest bardzo rygorystyczny, a czuwa nad nim GPW Benchmark S.A.

WIBOR vs EURIBOR – kluczowa różnica dotyczy waluty i zasięgu geograficznego. EURIBOR dotyczy całej strefy euro. WIBOR ma zasięg krajowy i dotyczy tylko polskiej waluty. Warto dodać, że metodologia wyznaczania jednego i drugiego wskaźnika musi być zgodna z unijnym Rozporządzeniem BMR.