Czym jest WIBOR i jak działa? Prosty przewodnik dla kredytobiorców

Dlaczego kredyty są oprocentowane i skąd bierze się WIBOR, który wpływa na wysokość naszych rat? Oprocentowanie to nic innego jak wynagrodzenie banku za udostępnienie kapitału, a jego wysokość zależy od sytuacji gospodarczej i decyzji Rady Polityki Pieniężnej. Zrozumienie jak działa WIBOR i w jaki sposób kształtuje się oprocentowanie, pozwala lepiej ocenić ryzyko finansowe związane z kredytem.

Dlaczego kredyty są oprocentowane?  

Pożyczka bez odsetek to marzenie każdego kredytobiorcy. W praktyce jednak takie rozwiązanie niemal nie występuje. Kredyty zawsze wiążą się z oprocentowaniem, ponieważ to właśnie ono stanowi wynagrodzenie banku za udostępnienie kapitału. 

Wysokość oprocentowania wpływa bezpośrednio na miesięczną ratę oraz całkowitą kwotę odsetek, które kredytobiorca musi zwrócić oprócz pożyczonej sumy. Jeśli kredyt ma stałe oprocentowanie, sytuacja jest prosta – rata nie zmienia się przez cały okres spłaty. W Polsce jednak większość kredytów opiera się na oprocentowaniu zmiennym. 

Takie oprocentowanie składa się z dwóch elementów: marży banku oraz wskaźnika referencyjnego WIBOR. Marża jest ustalana przy podpisywaniu umowy i zazwyczaj nie ulega zmianie. To właśnie WIBOR odpowiada za zmienność oprocentowania – jego wahania powodują, że wysokość raty w trakcie spłaty może rosnąć lub maleć. 

Co to jest WIBOR?  

Czym więc jest WIBOR? To wskaźnik, który odzwierciedla koszt pożyczania pieniędzy między bankami. Jego wartość zależy od sytuacji gospodarczej i polityki pieniężnej, dlatego wnosi niepewność w życie kredytobiorców. 

WIBOR to skrót od Warsaw Interbank Offered Rate i informuje o średniej wysokości oprocentowania depozytów, jakie banki mogą składać na polskim rynku międzybankowym. W zależności od okresu na jaki może być złożony depozyt banki wskaźnik może być np. jednodniowy WIBOR ON, miesięczny WIBOR1M, trzymiesięczny WIBOR 3M, czy sześciomiesięczny WIBOR 6M.  

Najczęściej w umowach kredytowych klientów znajdują się dwie ostatnie wersje WIBOR. Z jednej strony oznacza, to który ze wskaźników jest uwzględniany do obliczeń oprocentowania, a z drugiej, z jaką częstotliwością aktualizowany jest harmonogram spłat o nowe odsetki. Jeśli w umowie znajduje się WIBOR 3M, bank będzie przeliczał ratę na nowo co kwartał, jeśli WIBOR 6M, to zmiana następuje co pół roku.

Kto i w jaki sposób oblicza WIBOR?

WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) jest wyliczany przez spółkę GPW Benchmark S.A., należącą do Grupy Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. To jedyny oficjalny administrator wskaźnika referencyjnego w Polsce, działający pod nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego (KNF).

GPW Benchmark ustala wysokość WIBOR-u każdego dnia roboczego, na podstawie danych przesyłanych przez największe banki działające na polskim rynku. Instytucje te informują, po jakim oprocentowaniu są gotowe pożyczać sobie nawzajem pieniądze w określonych terminach – od jednego dnia (WIBOR ON) do nawet roku (WIBOR 12M).

Po zebraniu tych danych GPW Benchmark stosuje określoną metodologię obliczania średniej, z wyłączeniem skrajnych wartości, co zapewnia reprezentatywność i wiarygodność wskaźnika. Dzięki temu WIBOR odzwierciedla rzeczywisty koszt pieniądza w gospodarce i stanowi wiarygodny punkt odniesienia dla oprocentowania kredytów, lokat i innych produktów finansowych.

Czy można przewidzieć wysokość WIBOR?  

Skąd jednak klient ma wiedzieć na ile procent banki będą za kilka lat pożyczać sobie pieniądze?  

Choć nie da się z całkowitą pewnością określić, jak WIBOR będzie wyglądał za kilka lat, nie oznacza to, że jest on oderwany od rzeczywistości czy nieprzewidywalny. To wskaźnik tworzony w oparciu o realne warunki gospodarcze i transparentne zasady. 

Nad jego prawidłowym wyliczaniem czuwa niezależna spółka GPW Benchmark, działająca pod ścisłym nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego. Dzięki temu kredytobiorcy mogą mieć pewność, że WIBOR powstaje w sposób rzetelny i zgodny z regulacjami. 

Najważniejszym czynnikiem wpływającym na wysokość WIBOR-u jest główna stopa procentowa ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej. To narzędzie służy do stabilizowania gospodarki i ograniczania inflacji. Jeśli rynek spodziewa się podwyżek stóp – WIBOR rośnie. Jeśli natomiast prognozowane są obniżki – WIBOR spada. 

Przykład: gdy Rada obniżyła podstawową stopę procentową do 4,75%, WIBOR 3M wyniósł niecałe 4,8%, a WIBOR 6M spadł poniżej 4,7%, ponieważ rynek zakładał dalsze obniżki stóp wraz ze spadającą inflacją. 

WIBOR nie jest więc tajemnicą – to wskaźnik ściśle powiązany z decyzjami RPP i ogólną sytuacją gospodarczą, a jego obserwacja daje kredytobiorcom cenną wskazówkę co do przyszłych trendów. 

Jak WIBOR wpływa na kredyty?  

W ostatnich latach zarówno stopy procentowe, jak i WIBOR podlegały dużym wahaniom. Było to efektem zmian gospodarczych i geopolitycznych, które wpływały przede wszystkim na poziom inflacji i decyzje Rady Polityki Pieniężnej. 

Dla zobrazowania: 

• w 2021 r. stopy procentowe były rekordowo niskie, a WIBOR 3M wynosił zaledwie 0,2%, 

• jesienią 2022 r. osiągnął około 7,6%, przy stopie podstawowej 6,75% i inflacji bliskiej 18%. 

Zmiany WIBOR-u przekładają się na wysokość rat kredytów. Rata 30-letniego kredytu na 100 tys. zł z marżą 2% mogła wzrosnąć z 379 zł do 848 zł. To pokazuje, jak duży wpływ na koszty kredytu ma sytuacja gospodarcza. 

Z tego powodu – zgodnie z zaleceniami KNF – w umowach kredytowych od dawna znajdują się symulacje rat przy różnych poziomach oprocentowania. Mają one pomóc klientom w ocenie, jak może zmienić się rata w przypadku podwyżek stóp procentowych. 

Warto podkreślić, że banki nie ustalają WIBOR-u samodzielnie. Jest on odzwierciedleniem kosztu pieniądza w gospodarce, a jego wyliczaniem zajmuje się niezależna spółka GPW Benchmark, nadzorowana przez KNF. Banki stosują go w kredytach, ponieważ pozwala on uczciwie i przejrzyście powiązać oprocentowanie kredytów ze zmianami w całej gospodarce.

WIBOR a inflacja

Między WIBOR-em a inflacją istnieje ścisła zależność. Gdy inflacja rośnie, Rada Polityki Pieniężnej (RPP) zazwyczaj podnosi stopy procentowe, aby ograniczyć tempo wzrostu cen. W następstwie rośnie również WIBOR – banki pożyczają sobie pieniądze drożej, a kredyty stają się bardziej kosztowne. Z kolei w okresach spadku inflacji RPP może obniżać stopy procentowe, co prowadzi do spadku WIBOR-u i zmniejszenia rat kredytowych.

W praktyce oznacza to, że WIBOR reaguje na oczekiwania rynku wobec przyszłej inflacji i decyzji RPP. Gdy inwestorzy przewidują, że inflacja będzie spadać, wskaźnik zaczyna maleć jeszcze zanim dojdzie do formalnych zmian stóp procentowych. Dlatego obserwacja WIBOR-u stanowi ważny barometr sytuacji gospodarczej – jego wzrost lub spadek daje kredytobiorcom sygnał, w jakim kierunku mogą zmierzać koszty kredytów w najbliższej przyszłości.

Podsumowanie

Oprocentowanie kredytów to podstawowy mechanizm, dzięki któremu banki wynagradzane są za pożyczanie pieniędzy. Jego zmienność – wynikająca z marży banku i wskaźnika referencyjnego WIBOR – sprawia, że raty kredytów mogą rosnąć lub maleć w zależności od sytuacji gospodarczej.

WIBOR nie jest ustalany arbitralnie przez banki, lecz odzwierciedla realny koszt pieniądza w gospodarce i jest nadzorowany przez niezależne instytucje. Świadomy kredytobiorca powinien śledzić decyzje Rady Polityki Pieniężnej oraz poziom inflacji, bo to one w największym stopniu decydują o kierunku zmian oprocentowania i ostatecznych kosztach kredytu.